8 thg 4, 2011

ĐỀ CƯƠNG HƯỚNG DẪN KHÁM, SÀNG LỌC, PHÁT HIỆM SỚM BỆNH ĐÁI THÁO ĐƯỜNG VÀ THAI NGHÉN



1.     ĐỊNH NGHĨA SÀNG LỌC
Đái tháo đường thai nghén (ĐTĐTN) được Hội đái tháo đường Hoa kỳ (ADA) và tổ chức Y tế thế giới (WHO) định nghĩa là tình trạng rối loạn dung nạp đường glucose xuất hiện hoặc được chẩn đoán lần đầu tiên trong lúc mang thai.
Định nghĩa này không loại trừ trường hợp bệnh nhân đã có rối loạn dung nạp Glucose từ trước nhưng chưa được phát hiện hay xảy ra trong quá trình mang thai.
2.     KHÁI NIỆM BỆNH
Theo một số tác giả nước ngoài (Cianni, Fraser, (2007)) tần suất ĐTĐTN thay đổi từ  0,87% đến 16%, trung bình là 1,5 – 6%.
Tỷ lệ mắc bệnh ở VN và thế giới có xu hướng ngày càng tăng lên. Ở Việt Nam, tỷ lệ ĐTĐTN là 2,7%, có sự khác biệt giữa thành thị (4,4%) và nông thôn (2,2%).
ĐTĐTN gây hậu quả nặng nề cho các bà mẹ và trẻ sơ sinh, làm tăng tỷ lệ bệnh tật, dị tật bẩm sinh và tỷ lệ tử vong.
3.     ĐỐI TƯỢNG SÀNG LỌC
Đối tượng:
- Thai phụ tuổi > 25
- Tăng cân quá nhiều hoặc béo phì (BMI ≥ 25).
- Tiền sử gia đình có người bị ĐTĐ.
- Tiền sử đẻ con ≥ 4000g.
- Tiền sử rối loạn dung nạp Glucose.
- Đường niệu (+) trước 24 tuần tuổi thai.
4.     CƠ SỞ THỰC HIỆN: các bệnh viện từ tuyến huyện trở lên.
5.     NỘI DUNG, QUY TRÌNH KHÁM SÀNG LỌC
XN đường máu khi đói:
+ Nếu đường máu  < 5,0 mmol/l à Không làm nghiệm pháp tăng đường huyết.
+ Nếu đường máu ≥ 5,0 mmol/l à Tiến hành làm nghiệm pháp tăng đường huyết
Nghiệm pháp tăng đường huyết (WHO)
Trước khi tiến hành NPTĐH thai phụ phải nhịn đói, nghỉ ngơi 30 phút.
- Lấy máu định lượng Glucose lúc đói
- Cho thai phụ uống 75g glucose pha trong 250 ml nước sôi để nguội, uống trong thời gian 5 phút
- Lấy máu định lượng glucose:          1h sau khi uống
2 h sau khi uống
Hiện nay áp dụng nhiều nhất tiêu chuẩn chẩn đoán ĐTĐTN theo WHO 1999

Thời điểm lấy máu
Ngưỡng giá trị chẩn đoán ĐTĐTN
Lúc đói
95 mg% (5,0 mmol/l)
Sau 1h
180 mg% (10,0 mmol/l)
Sau 2h
155 mg% (8,6 mmol/l)

Chẩn đoán ĐTĐTN khi  có ít nhất hai giá trị ≥ các giá trị trong bảng

6.     ĐỊNH KỲ THỰC HIỆN KHÁM SÀNG LỌC
v                Nên khám và sàng lọc ngay khi thai phụ đến khám thai lần đầu tiên. Nếu nghiệm pháp dương tính thì điều trị nội khoa và tư vấn chế độ ăn kiêng giảm tinh bột và đồ ngọt. Nếu nghiệm pháp sàng lọc âm tính thì tiếp tục theo dõi các yếu tố nguy cơ và làm lại nghiệm pháp lần 2 nếu nghi ngờ ĐTĐTN.
7.     DỰ KIẾN KINH PHÍ: 150.000đ/người/lần
8.     ĐỀ XUẤT KHÁC (Nếu có)